Psychologische veiligheid in de topsport, dat gekenmerkt wordt door een enorme druk en concurrentie, is van fundamenteel belang voor goede teamprestaties, aldus Steve Johnson, mede-programmaleider van het ‘Leading with Self-Awareness‘ programma
Psychologische veiligheid is een basisconcept in teamdynamica en verwijst naar het individuele bewustzijn dat we risico’s kunnen nemen zonder onzekerheid of schaamte te voelen.
Het concept werd in de jaren zestig voor het eerst onderzocht door Ed Schein en Warren Bennis van MIT. Meer recentelijk is psychologische veiligheid populair geworden door het werk van Project Apollo door Google en door het onderzoek van Amy Edmondson en haar boek ‘The Fearless Organization’.
In de sport gaat het bij psychologische veiligheid erom dat iemand zijn mening kan uiten, initiatief kan nemen en zichzelf kan uiten, zonder angstig te zijn of negatieve gevolgen voor het zelfbeeld, de status of de carrière.
Psychologische veiligheid is de basis van goed functionerende sportteams omdat het open communicatie mogelijk maakt, een diverse en inclusieve cultuur bevordert, de geestelijke gezondheid ondersteunt en de veerkracht bevordert. Deze factoren dragen allemaal bij aan betere individuele prestaties, effectieve teamdynamiek en uiteindelijk meer succes in de competitieve sportwereld.
“De meest succesvolle sportorganisaties schrijven hun succes doorgaans toe aan een ‘één team cultuur’ waarbinnen de sociale identiteit bevorderd wordt, met duidelijke eigen verantwoordelijkheden en waar het holistische welzijn van de sporters proactief ontwikkeld wordt”
Psychologische veiligheid is niet alleen mogelijk in topsport, maar wordt ook steeds vaker gezien als een essentiële factor voor het bereiken en behouden van topsportprestaties. De topsportomgeving wordt vaak gekenmerkt door grote druk, hoge inzet en hevige concurrentie, wat kan leiden tot stress, burn-out en onderlinge conflicten.
Dit is hoe psychologische veiligheid kan worden gestimuleerd en hoe het zelfs op het allerhoogste concurrentieniveau haalbaar is:
- Betrokken leiderschap: leiders in de topsport, coaches, managers en sportpsychologen spelen een cruciale rol bij het tot stand brengen van een psychologisch veilige omgeving. Zij kunnen een open dialoog stimuleren, sporters aanmoedigen om zich uit te spreken zonder angst voor vergelding, of door zelf een rolmodel te zijn door zich kwetsbaar op te durven stellen en eigen fouten te erkennen.
- Duidelijke waarden en verwachtingen: teams die duidelijke waarden en verwachtingen hebben met betrekking tot gedrag, respect en teamwerk, creëren een sterke basis voor een psychologisch veilige omgeving.
- Gestructureerde communicatie: het implementeren van gestructureerde communicatie, zoals regelmatige debriefings en vergaderingen, die gericht zijn op leren in plaats van beschuldigen, zorgen ervoor dat alle teamleden een stem hebben en dat hun zorgen en ideeën worden gehoord.
- Nadruk op leren en ontwikkeling: focussen op voortdurende verbetering en het zien van fouten als leermogelijkheden helpt bij het opbouwen van een groei-mentaliteit. Dat vermindert faalangst, dat de psychologische veiligheid zou kunnen ondermijnen.
- Ondersteuningsnetwerken: het creëren van ondersteunende netwerken binnen teams, zoals mentoren, supportgroepen en hulp door sportpsychologen en welzijnsspecialisten, bieden sporters mogelijkheden om te leren omgaan met de druk van topsport.
- Evenwichtige benadering van prestaties: erkennen dat sporters meer zijn dan hun sportprestaties en hun ontwikkeling op een holistische manier begeleiden, helpt de prestatie-gerelateerde angst te verlichten en een meer ondersteunende teamomgeving op te bouwen.
- Training van mentale vaardigheden: door mentale vaardigheidstraining op te nemen in de ontwikkelingsprogramma’s van sporters, kunnen ze vaardigheden verwerven om met druk om te gaan, wat bijdraagt aan een psychologisch veiliger omgeving.
Hoewel psychologische veiligheid in topsport in eerste instantie misschien lastig te bereiken lijkt door de inherent competitieve aard ervan, is het niet alleen haalbaar, maar ook essentieel!
De meest succesvolle sportorganisaties schrijven hun succes doorgaans toe aan een ‘één team cultuur’ waarbinnen de sociale identiteit bevorderd wordt, met duidelijke eigen verantwoordelijkheden en waar het holistische welzijn van de sporters proactief ontwikkeld wordt.
Steve Johnson is CEO of the Wellbeing Science Institute. He will be co-faculty lead of ‘Leading with Self-Awareness‘ a joint program run by Johan Cruyff Institute and Wellbeing Science Institute.
‘Leading with Self-Awareness‘ is an innovative leadership program that focuses key areas of modern neuroscience to help leaders develop and integrate a nuanced emotional toolkit into their leadership practice.