“De invloed van Johan was erg belangrijk in mijn vorming als de coach die ik nu ben”
Pep Guardiola heeft in de voetbalwereld, als speler en als coach, alles bereikt wat je je maar in kunt denken. Hoewel hij het zelf nooit openlijk zal toegeven, straalt hij leiderschap uit en is hij in de sport-industrie een voorbeeld voor velen dankzij zijn charismatische uitstraling.
Met Guardiola over sport en onderwijs praten, is tegelijk een goede les in management en coaching. Niets in zijn manier van doen lijkt aan het toeval overgelaten te zijn. Hij is analytisch en pragmatisch, een icoon als Johan Cruijff, met een grote aanhang. In dit interview vertelt hij hoe sport hem gevormd heeft, hoe het zijn karakter, persoonlijheid en manier van coachen heeft beïnvloed. En hoe belangrijk het is voor een sporter om na te denken over de toekomst, want hoewel iemand nog steeds actief sporter kan zijn, zullen de momenten van glorie op een dag toch slechts een herinnering zijn.
Wat betekent voetbal voor jou?
Ik ben geboren in een klein dorp en met mijn vrienden was ik altijd aan het voetballen. Ik kan me geen leven zonder sport voorstellen.
Welke invloed heeft sport in de maatschappij, de sociale ontwikkeling en het onderwijs?
Ik heb altijd gevonden dat sport het krachtigste instrument voor onderwijs is. Via sport kun je alles begrijpen. Als je in een groep bent, in een team speelt, voetbalt, basketbalt, of wat het ook is, je bent je altijd bewust van de relatie met anderen. Je realiseert je of vraagt je af, hoe het kan dat de één beter is dan de ander, of hoe je de ander kan helpen groeien, waarbij zij de beslissingen van de coach moeten inzien. Wanneer je een wedstrijd wint, moet je leren kalm te blijven en als je verliest moet je leren harder te werken en gefocust te zijn, omdat je altijd een nieuwe kans krijgt te laten zien wie je bent. Ik kan niet me niet voorstellen hoe ik zou zijn als individu, mijn persoonlijkheid, zonder sport.
Denk je dat de spelers met wie je hebt gewerkt zich volledig bewust zijn van hun maatschappelijke verantwoordelijkheid en de mogelijkheden die ze hebben om dingen te veranderen?
Het is altijd lastig erachter te komen hoe anderen je zien. Ik weet niet welke invloed ik heb op andere mensen. Uiteindelijk gaat het erom jezelf te zijn en dat is natuurlijk afhankelijk van je opleiding. Als je een goede opleiding hebt gehad, dan heb je doorgaans betere ingangen dan wanneer je geen waarden hebt meegekregen. Maar ik weet kan niet beoordelen of mijn waarden een positieve invloed hebben op anderen. Ik wil daarom gewoon goed mijn best doen en ik hoop dat anderen dat waarderen.
Welke kwaliteiten heeft een coach nodig om een team te leiden?
Het is niet makkelijk. Je hebt tactische kwaliteiten nodig, een visie en je moet kunnen omgaan met zeer verschillende persoonlijkheden; niet alleen qua spelers, maar ook wat betreft de collega’s die deel uitmaken van de staf, en hen proberen ervan te overtuigen dat de manier waarop ze gaan spelen en leven, voor de komende elf maanden de beste is. Uiteindelijk volg je een leider zonder specifiek motief. Ze volgen je omdat ze in je geloven. En dat is waar je als coach van droomt, maar ik moet toegeven dat het niet makkelijk is; soms ben je niet in staat het allemaal te doen.
Je hebt vele successen gekend in je carrière. Hoe heb je je voorbereid op de overgang van speler naar coach?
Toen ik 26 a 27 jaar was besloot ik dat ik graag coach wilde worden. De overgang was makkelijk, want ik nam een jaar af om mijn coaching certificaat te halen en vervolgens gaf FC Barcelona me een kans. Het is duidelijk: vandaag de dag is dat totaal anders: als speler train je twee uur en ga je naar huis; als coach train je die twee uur maar heb je nog twee uur extra nodig om de training voor te bereiden, en dat is voortdurend zo. Je hebt 24 uur per dag werk als je wilt, want er zijn altijd dingen te doen. Je moet een wijze vinden om mentaal rustig te blijven om niet uitgeput te raken tijdens de trainingen. En je moet een manier vinden om je op je gemakt te voelen bij je werk; goed je best doen, maar ook de tijd vinden om te leven.
Johan zei altijd dat de goede resultaten vanzelf komen als een coach in staat is om vertrouwen op te bouwen. Ben je het daar mee eens?
Absoluut. Als mensen je volgen is dat omdat ze vertrouwen in je hebben. Dan kan het alsnog gebeuren dat je niet de gewenste resultaten behaalt, maar dan voel je toch voldoening. Je weet dat alles wordt beoordeeld op basis van de resultaten: als je wint heb je succes en als je niet wint is het een ramp. Je moet met die situaties om kunnen gaan. Als je dan eens niet wint, maar de relatie met de spelers en de medewerkers is goed, dan voel je tóch voldoening. Bepaalde goede momenten beleven met de spelers is genoeg om te weten dat alles goed gaat.
Hoeveel is aangeboren en hoeveel is geleerd van jouw leiderschapskwaliteiten?
Ik zou het niet goed weten. Het is helder dat je van nature een bepaalde manier hebt waarop je communiceert, hoe je je voelt en hoe je bent. Je kunt niet continu acteren voor je spelers, de pers of het publiek. Maar aan de andere kant is de manier waarop je het spel ziet enorm beïnvloed door Johan en andere coaches. Vooral de invloed van Johan was groot, want met hem heb ik veel jaren samengewerkt.
Wat is moeilijker: managen van succes of van mislukkingen?
Je moet er gewend aan raken om beide te managen. Als je wint ontwikkelen de spelers snel vertrouwen in zichzelf, ze geloven dat als ze twee, drie, vier keer gewonnen hebben, ze het opnieuw kunnen doen. Dat schept vertrouwen, maar tegelijkertijd is er het risico dat ze gaan denken dat ze beter zijn dan ze werkelijk zijn, en moet je dat naar beneden bijsturen. En als je niet wint moet je naast hen gaan staan, meevoelen en hen in laten zien dat ze de volgende keer wel kunnen winnen. Het voordeel bij het managen van deze situaties is dat ze bereid zijn om zich te laten helpen. Tijdens je carrière moet je in staat om beide situaties elke drie of vier dagen aan te gaan.
Wat vind je van het initiatief van Johan om sporters op te leiden zodat zij pro-actief hun toekomst tegemoet kunnen treden en mogelijkheden creëren voor na hun voetbalcarrière?
Belangrijk is dat je inziet dat er achter elke voetballer, basketballer of tennisser een man of vrouw schuilgaat die – zoals jij en ik – gevoelens heeft, angsten en vreugde. En Johan wist als geen ander dat zodra je carrière eindigt, je alles kunt verliezen of winnen. Je moet je leven veranderen. De boodschap die Johan aan ons gaf, geef ik nu door aan mijn spelers: je moet naar nieuwe dingen in je leven zoeken, iets speciaals zoeken wat je aanspreekt, want je hebt nog een lang leven te gaan na je 35e of 36e jaar. Je kunt niet blijven voortborduren op je verleden, want daar zijn mensen niet in geïnteresseerd. Mensen kan het niet schelen wat ik als speler deed, zelfs niet wat ik afgelopen jaar deed, maar ze willen weten wat ik nu doe. Terwijl je actief sporter bent moet je je voorbereiden op wat er komen gaat, om iets anders te gaan doen.
Welke sportwaarden kunnen worden toegepast in de zakenwereld?
Het zakenleven is totaal anders en je moet je daarop voorbereiden. Het is een grote fout om te denken dat je succesvol zult zijn in het bedrijfsleven puur omdat je een goede sporter was. Want terwijl je al je tijd aan je sport besteedde, hebben anderen zich professioneel ontwikkeld, waardoor ze beter zijn dan jij. Maar die passie die je nodig hebt in je sportcarrière, die geeft je wel iets extra’s en die moet je behouden, want daardoor ben je in staat om met dezelfde toewijding onderdeel te blijven van de sport-industrie, en dat is iets fantastisch. Sporters hebben een zesde zintuig, maar voor het bedrijfsleven moet je je aanpassen en nieuwe dingen leren.
Gerelateerde studieprogramma’s
Het Johan Cruyff Institute biedt een verrijkende leeromgeving met leermiddelen die gebaseerd zijn op interactief leren. We streven naar een mix van studenten uit de sport- en zakenwereld en maken het voor studenten mogelijk hun unieke ervaringen te delen en veel van elkaar te leren. Studenten worden uitgedaagd om actief deel te nemen aan creatieve uitdagingen die inzet, betrokkenheid en intuïtief denken vereisen. Informeer vrijblijvend naar onze Master in Coaching:
