Tips hoe je kunt leren om te gaan met druk en het beheersen ervan, volgens Henk Verschuur, manager van het Johan Cruyff Institute Amsterdam en docent van de Master in Coaching
Noem het psychologische oorlogsvoering, of druk of overdracht van verantwoordelijkheid. Of noem het ontwijken van druk. Maar op het moment van een examen is er druk aanwezig. Voor een duel of wedstrijd is er druk aanwezig. En laten we onszelf niet voor de gek houden, want vroeger of later maken we allemaal zulke momenten mee; de door jezelf opgelegde druk om de dingen goed te doen, of om hetgeen te doen wat anderen van ons verwachten, of om verwachte resultaten te behalen. Maar wat is druk precies? En wat doe je er tegen? Kunnen we leren ermee om te gaan, zodat het onze prestaties niet negatief beïnvloedt?
Henk Verschuur, manager van het Johan Cruyff Institute Amsterdam en docent van de Master in Coaching, gaf tijdens een webinar voor Female Coaching Network een aantal tips over hoe je kunt leren om onder druk te presteren. Henk deelde met een brede groep coaches een aantal technieken om aan je eigen druk te werken en hoe je sporters kan helpen om ermee om te gaan. Hieronder bieden we een samenvatting van de sessie van meer dan een uur pure coaching.
De expert
HENK VERSCHUUR
Henk Verschuur is manager van het Johan Cruyff Institute Amsterdam en docent van de Master in Sport Management en de Master in Coaching, bestuurslid van IWUF, de internationale wushu-bond en de grootste vechtsportbond ter wereld, die tevens NOC*NSF-lid is. Henk werkt al ruim drie decennia lang als nationale – en internationale coach en hij heeft meer dan 50 internationale titels behaald (zowel internationale -, Europese – als intercontinentale titels). Hij heeft een belangrijke rol gespeeld bij internationale sportfederaties en heeft deelgenomen aan onderhandelingen tussen sportorganisaties en internationale regulerende sportinstanties.
De tips
Help jezelf voordat je de spelers helpt
In de sport zien we doorgaans de positie van de coaches over het hoofd en vaak hebben we de neiging om alleen maar de instrumenten in te zetten om onze sporters te helpen. En dat is niet waar we moeten beginnen. We beginnen met na te denken over wat je precies ervaart als je onder druk aan het presteren bent. Beeld je bijvoorbeeld in dat jij een coach bent die een behoorlijk aantal partijen heeft verloren. En de volgende partij is ‘alles of niets’ voor de Raad van Bestuur, die je heeft verteld dat ze je eruit zullen gooien als je nog één wedstrijd verliest. Hoe reageer je dan wanneer je een groep sporters hebt die je moet coachen? Ga je die spanning uitstralen of blijf je gewoon kalm en koel?
De oorzaak van de druk
Waardoor de druk vooral kan gaan stijgen is je inschatting van hetgeen je niet kent. Wat je niet kent maak je snel tot iets groots en negatiefs. Ken je ook die ervaring dat je de eerste keer een trip naar het buitenland tot in de puntjes voorbereidt en veel spullen in je koffer stopt omdat je erover nadenkt en je mogelijk het bos ingaat of onbekend terrein betreedt, terwijl je een volgende keer naar hetzelfde land gewoon je korte broek en slippers inpakt? Dat is, wat we noemen, het inschatten van het onbekende als groot en negatief. En dat is hetzelfde wat er gebeurt met je sporters.
Hoe gaan we om met het onbekende?
De eerste stap die we moeten nemen betreft de volgende vraag: Waar kun je invloed op uitoefenen en wat is niet van jou? Vaak denken we dat er niet zo veel binnen ons bereik ligt en zien we onszelf als onmachtig, waardoor we min of meer verlammen en we niet doen wat we zouden kunnen doen. We kijken altijd naar de sporters, maar hoe kijken we eigenlijk naar onszelf?
Inschatten van de omgeving
Ook een essentiële vraag als je onder druk moet presteren: Is er werkelijk zo’n groot verschil tussen het spelen van een wedstrijd wanneer het om een WK-finale gaat, in vergelijking met wat je doet als het een regionale wedstrijd betreft, of zijn de meeste dingen hetzelfde? Is het niet alleen een andere plek en tegenstander? Of is het meer? Hoeveel verschilt het nou écht? Reageer jij als coach hetzelfde onder alle omstandigheden? Kan jijzelf onder druk presteren? Heb je dat ooit gecheckt? Ben je daarin getraind? Doe je dit op een bewust bekwaam niveau? Inschatten van het onbekende is één van de dingen die druk doet stijgen. Je kunt er omheen blijven draaien, maar we moeten toegeven dat we allemaal menselijk zijn, en wij als coaches ook. Dat is waarom ik het zo belangrijk vind dat we hier op het instituut eerst focussen op de coach, voordat we focussen op de sporters.
De ‘gelaagde taart’
Stel je voor dat je aan het winkelen bent voor Kerst en je een drukke winkel inloopt en iemand botst tegen je aan terwijl je twee of drie tassen draagt, dus die persoon lette niet op en botst tegen jou aan. Vergelijk dat eens met wanneer je op het strand loopt met je geliefde op één van die mooie zomervakanties en iemand botst tegen je aan. Wat is precies het verschil? Het verschil is de ‘gelaagde taart’. De ervaring die je hebt gehad en de opgestapelde emoties gedurende die dag of periode ervoor. Dat is ook wat je beïnvloedt bij het coachen. Wij als coaches focussen ons altijd op de sporter, maar kunnen we betrouwbare berichten overbrengen en kunnen we betrouwbaar gedrag vertonen als we niet helemaal zeker weten of we bewust en competent genoeg zijn om met onze eigen emoties om te gaan?
De situatie de baas zijn versus de situatie is jou de baas
Het onbekende evalueren helpt je te zien wat echt waar is, wat nodig is om goed voorbereid te zijn en hoeveel spanning het echt moet kosten. Wat van jou is, dat vertelt je waar je controle over kan hebben, of heb je het gevoel dat alles wordt beheerst door de omgeving en jij er gewoon aan onderworpen bent? Simpelweg deze vraag stellen helpt je inzicht te geven in wat echt van jou is. En dat zal je helpen om bepaalde dingen te beperken die misschien wat aandacht of wat meer professionele aandacht nodig hebben.
Aandacht verleggen voorbij de coach
Ken je die wedstrijden waarbij de coach volledig opgaat in zijn passie en probeert instructies te geven? Maar heb je ooit voorbij de coach gekeken naar het gedrag op de bank? Hoe reageren je assistent-trainer, je fysiotherapeut, je arts en je teammanager eigenlijk? Heb je daar ooit aandacht aan besteed? Dit is iets wat ik jou als advies geef. Kijk naar jouw team en zie hoe ze zich gedragen, want wat vaak voorkomt is dat hun verbale en non-verbale gedrag invloed hebben op de prestaties van de sporters. Kijk naar de wedstrijden, niet naar de coach, maar bekijk het gedrag van de mensen op de bank. Mensen die daar zijn als onderdeel van jouw team, ook de reservespelers, want heel vaak is de coach competent bezig, maar tonen de anderen een ander gedrag. Als atleet, herinner je je nog hoe demotiverend het is wanneer je coach gestrest is of wanneer je coach oké is maar de rest van je team gestrest? Dat is een belangrijk punt, want hoe meer je dat bekijkt, hoe meer je begrijpt dat als je alles op een bewust competent niveau doet, je het beste team hebt met de beste staf die de beste begeleiding biedt aan de sporters.
Werk aan je eigen balans
Een boze coach kan niet iemand coachen die kalm moet zijn, een coach die angst heeft voor zijn eigen positie of twijfels heeft over zijn eigen kwaliteiten of over die van het team, straalt dat uit en kan geen vertrouwen overbrengen op het team. Dat is bekend. En heel vaak is één ding zeker: Je kan het misschien verhullen, maar mensen voelen en zien het, dus het eerste wat je moet doen is werken aan je eigen balans. Daar zijn geen trucs en hulpmiddelen voor. Dat is een manier van denken om goed inzicht te hebben in hoe je de uitgangspunten gebruikt om bij druk eerst jezelf in balans te brengen om vervolgens hetzelfde toe te passen op je sporters. Wanneer je echt begrijpt wat die inzichten zijn, kan je een betere coach worden.
Elimineer controle om controle te krijgen
Maak duidelijk dat van geen controle hebben, je naar controle krijgen gaat, want bij presteren onder druk gaat het om het gevoel geen controle te hebben. Stel je doelen. Hoe wil jij je gedragen? Wat wil je bereiken? Maar creëer dingen die tastbaar voor jou zijn. Zeg tegen jezelf dat wanneer het gaat om dingen die je voorbereiding verstoren, zoals bussen die te laat komen, logistiek dat niet goed functioneert of sporters die niet goed presteren, dat dat informatie is. Stel een doel voor jezelf: Oké, dit is informatie, ik ga deze informatie verwerken en ik heb de kwaliteiten om hier op een toepasselijke manier op te reageren. Stel een doel op hoe jij je onder druk gaat gedragen. Zeg tegen jezelf dat je kalm blijft. Je maakt fouten, je voelt dat je doelen voor jezelf heb gesteld en je zal deze doelen misschien niet meteen bereiken. Maar er is een sterke kracht; de dingen waar je aandacht aan geeft zullen groeien. Dus als je aandacht geeft aan het feit dat je doelen gaat opstellen, kan je er zeker van zijn dat dat je zal helpen om je doelen te behalen.
Reguleer de spanning
Het reguleren van spanning is een simpel principe: Het reguleren van spanning gaat over het bewust zijn van wat jouw spanning doet stijgen. Bewustheid is hier het sleutelwoord. Wanneer je je bewust bent van de spanning, zal je spanning dalen. Reguleren van spanning begint simpelweg bij het aandacht geven aan spanning. Reguleren van spanning is iets waar je mee kan leren omgaan als je twee dingen combineert. Eén is het stellen van doelen en het andere is visualiseren. Stel jezelf een situatie voor of haal een herinnering naar voren uit jouw geschiedenis als coach en denk na over die situatie en stel je voor dat je die gaat beheersen in een andere situatie waarin je geen spanning voelt, waar je niet je geduld verliest, waar je gewoon kalm bent, toezicht houdend op de situatie en begrijpt wat de sporter nodig heeft. Want zodra je onder druk moet gaan presteren, heb je minder controle. Als je onder druk moet gaan presteren, zal je zo meer mogelijkheden zien binnen je eigen capaciteit om echt gebruik van te maken en een goede oplossing te vinden of een goede manier om je sporter te coachen of verrassend genoeg zal je je sporter coachen op dezelfde manier zoals gedurende een trainingssessie, terwijl deze persoon op het hoogste niveau presteert, op zoek naar een titel. Ik weet dat je nu begrijpt dat ik het heb over of die situatie echt zoveel verschilt van een training. Dus stel jezelf een doel, begrijp dat je spanning moet reguleren via het bewustzijn dat je hebt van de spanning en visualiseer dan hoe je reageert op een bepaalde zaak. Doe iets dat tastbaar voor jou is. Ik denk dat er één groot geheim is bij dit alles: Jíj mag er bij zijn en niemand anders. Hetzelfde geldt voor de sporter: Jullie hebben hard gewerkt, je weg gevonden, je bestemming, je hebt een plek gevonden waar je je talenten kan gebruiken, en dat is een voorrecht en iets moois.
Controleer je gedachten
De som van doelen stellen, reguleren van spanning, wanneer je bewust bent van spanning en het trainen van visualisatie en wanneer je naar jezelf kijkt en nadenkt over hoe je gaat reageren, dat alles samen is gedachtencontrole. Hoe vaker je het doet, hoe meer je het onder de knie krijgt, maar het is een natuurlijke proces. Zelfs wanneer ik autorijden als voorbeeld neem: als je begint met autorijden en iemand snijdt je af wanneer je 120km per uur aan het rijden bent, dan denk ik dat je de eerste keer heel sterk zult in- en uitademen en daarna 60km per uur zult gaan rijden op de snelweg, omdat het je eerste ervaring is. Als het voor de tiende keer in een jaar gebeurt, of als je al een aantal jaren rijdt, zal je het zien, in je opnemen als informatie en je snel en correct reageren zoals je daarvoor hebt gedaan, en je het alleen maar constateert en je weg vervolgt. Dit is vrijwel hetzelfde. Een verstoring van wat er gebeurd is, is informatie.
Maak beslissingen onder druk zonder al te veel na te denken over de risico’s
Wat is het ergste wat er kan gebeuren? Ik nodig je uit om daarover na te denken. Wat is het ergste dat zal gebeuren? Weet je, als je hierover begint na te denken, zou ik zeggen dat dit moeilijker is om voor te stellen tijdens de finale of een Olympische wedstrijd waar je goud of zilver kan winnen. Laten we dit daarom kleiner maken tot een reguliere training waarin je voorbereidingen treft en werkt aan deze principes. Het gaat om training, aandacht en bewustzijn. Dat is niet iets wat je voor de eerste keer doet tijdens een belangrijke wedstrijd. Als je oplossingen wilt vinden, moet je openstaan, want met open gedachten werkt het ‘t beste. Wanneer je nadenkt over risico’s, worden je gedachten belemmert en beperk je je tot de basiskennis die je hebt en vermindert misschien je creatieve kracht. Het eerste wat ik zou doen is het kleiner maken en zeggen: Oké, wat is het ergste wat er kan gebeuren? Misschien verlies je de wedstrijd, maar als je die verliest en je leert ervan en vindt een opening voor jezelf, leun dan even achterover en laat de druk een beetje los, want misschien vind je een oplossing die niet meteen werkt tijdens de huidige wedstrijd, maar zal het je helpen om zekerheid te geven voor de volgende keer, en je zal er meer voor openstaan. Het is vooral een kwestie van jezelf afvragen of je alles eromheen hebt ingeschat wat je verlamt, om een beslissing te nemen waar je achter staat. Als je een beslissing zonder stress neemt, heb je het voorrecht en de macht om die beslissing te nemen. Je staat er voor, je mag dit doen en je mag ook fouten maken. Perfectionisme is geen menselijk principe, onthoud dat alsjeblieft. Je mag fouten maken, als je je fouten maar als informatie beschouwt. Dat zal je helpen te herstellen, op te frissen en anders er tegenaan te bekijken, wat je zeker vooruit zal helpen.
STUDEREN AAN HET JOHAN CRUYFF INSTITUTE AMSTERDAM
Het Johan Cruyff Institute biedt een verrijkende leeromgeving met leermiddelen die gebaseerd zijn op interactief leren. We streven naar een mix van studenten uit de sport- en zakenwereld en maken het voor studenten mogelijk hun unieke ervaringen te delen en veel van elkaar te leren. Studenten worden uitgedaagd om actief deel te nemen aan creatieve uitdagingen die inzet, betrokkenheid en intuïtief denken vereisen. Informeer vrijblijvend naar onze programma’s:
- Master in Coaching (Start: september 2018, Nederlands)
- Sport & Facility / Event Management (Start: 23 januari 2018, Nederlands)
- Master in Sport Management (Start: september 2018, Engels)