Johan Cruijff ArenA, een smart stadium met een vernieuwende kijk op voetbal en samenleving

Sander van Stiphout, Director International en innovatiemanager van de Johan Cruijff ArenA, gaat in de webinar voor Johan Cruyff Institute, in op de vele innovatieve oplossingen die in dit smart stadium worden toegepast, de thuishaven van Ajax en trots van Amsterdam, voor vernieuwingen in voetbal en de samenleving van de toekomst

De verantwoordelijke voor de grasmat van de Johan Cruijff ArenA inspecteert drie keer per week het veld, zodat het in perfecte staat verkeert en zoveel mogelijk lijkt op een natuurlijke grasmat. Binnenkort zal zijn werk veranderen. Aan zijn kit zullen schoenen toegevoegd worden, die uitgerust zijn met een speciale zool om de kwaliteit van het veld te meten via verschillende sensoren, die zijn aangesloten op microchips die op het terrein al aanwezig zijn. Deze innovatie bespaart tijd, helpt bij de besluitvorming en maakt het werk efficiënter. Je zou de Johan Cruijff ArenA kunnen neerzetten als het stadion waarin zowel AFC Ajax als het Nederlands elftal hun thuiswedstrijden spelen, of als decor voor vele onvergetelijke concerten, maar dan doe je het stadion ernstig tekort. De Johan Cruijff ArenA is meer dan een intelligent stadion, het is een laboratorium dat zich al 25 jaar inzet voor innovatie, een vernieuwende kijk op voetbal en de samenleving van de toekomst.

Het werd in 1995 gebouwd op initiatief van Ajax en de stad Amsterdam, om het eerste multifunctionele stadion van Europa te worden. Maar dat bleek in werkelijkheid de start voor een veel ambitieuzer streven om het meest intelligente smart stadium van de wereld te willen zijn en een mekka voor alle bedrijven die iets te bieden hebben op het gebied van innovatie. “We groeiden uit van een multifunctioneel complex – met alle moeilijkheden en uitdagingen die dat met zich meebracht, zoals in 1995 het gras laten groeien in een binnenmilieu – via het sluiten van een overeenkomst met de gemeente in 2013, tot een icoon van duurzaamheid voor de stad Amsterdam. We creëerden een compleet ecosysteem dat de nodige impact heeft, om onze eigen doelstellingen te realiseren en om een bijdrage te leveren aan de doelstellingen van de stad Amsterdam”, zegt Sander van Stiphout, de Director International en manager innovatie van de Johan Cruijff ArenA, in een webinar voor het Johan Cruyff Institute.

Het stadion verrees in Amsterdam Zuidoost, op verzoek van Ajax en de gemeente Amsterdam, de belangrijkste aandeelhouders van het complex. Het stadion trok bedrijvigheid aan en de omgeving veranderde in korte tijd in één van de belangrijkste uitgaansgebieden van de hoofdstad, met bedrijven die zich aansloten als aandeelhouder. Het stadion heeft tegenwoordig vele voorbeeldfuncties op innovatief gebied, zoals duurzaamheid, inclusiviteit, veiligheid, fan engagement, sport en gezondheid, smart stadiums en smart cities.

De Johan Cruijff ArenA is erin geslaagd een ecosysteem te creëren dat gebaseerd is op data-analyse, om tot de verbeelding te spreken en oplossingen aan te dragen. “Als het aankomt op innovatie en ontwikkeling, kun je op verschillende manieren vooruitstrevend te werk gaan: als je een groot budget hebt dan kun je aanschaffen wat op de markt beschikbaar is en relevant is, maar als je daarentegen met een kleiner budget werkt – en dat is wat wij doen – dan word je uitgedaagd en gemotiveerd om slimme oplossingen te bedenken, waarbij we aan onze partners vragen die het stadion als laboratorium gebruiken, om de wereld te laten zien wat ze te bieden hebben en welke impact dat kan creëren op de samenleving. We doen dat op basis van drie uitgangspunten: we werken samen met de betrokken bedrijven, met onze corporate partners zoals het Johan Cruyff Institute, en met startups; zo innoveren en versnellen wij”.

“Om voorop te lopen op het gebied van innovatie en ontwikkeling, stimuleren we onze partners om het stadion als laboratorium te gebruiken, om de wereld te laten zien welke impact ze creëren op de samenleving”

De Johan Cruijff ArenA maakt gebruik van duurzame energie, via één van haar meest ambitieus projecten: Een spectaculair dak met 4.200 zonnepanelen, gecombineerd met een systeem van nieuwe en gebruikte accu’s voor elektrische voertuigen, voorziet het stadion van energieopslag die voldoende zou zijn om 500.000 iPhones op te laden of 7.000 Amsterdamse huizen een uur lang van stroom te voorzien.

Het stadion heeft ook een innovatief LED-verlichtingssysteem dat zorgt voor grasgroei, slimme sensoren om het veld te monitoren, een antivriessysteem voor het veld met duurzame verwarming en een koelsysteem voor de kleedkamers en kantoren met hergebruikt water.

Op het gebied van veiligheid en beveiliging, en vooruitlopend op de viering van EURO 2020 (dat door covid naar 2021 is verplaatst), waarbij de Johan Cruijff ArenA één van de locaties zal zijn, wordt nieuwe technologie getest en geïmplementeerd. Twee daarvan zijn ‘intelligent imaging’ en 5G, om een virtuele beveiligingsperimeter te creëren in plaats van fysieke afrastering. “Als dat klaar is voldoen we niet alleen aan alle veiligheidseisen, maar bieden we de bezoekers ook meer vrijheid”, legt Sander uit. “De stad, en in het bijzonder de politie, is enthousiast over deze nieuwe service. De politie gebruikt het stadion en de omgeving momenteel om nieuwe technische oplossingen te testen met 5G-technologie, die hen helpt hun werk beter te doen, efficiënter en met minder risico’s. Het helpt óns omdat de omgeving van het stadion op wedstrijddagen veiliger wordt, én de politie omdat ze het systeem in het hele land kunnen implementeren.”

Maar zonder enige twijfel is het speelveld de plek met de meest toegepaste technologie. “We hebben weersensoren op het dak die ons informatie geven over vochtigheid, temperatuur, wind; plus sensoren op het veld, die de kwaliteit en de dichtheid van het gras meten. We geloven in de mogelijkheden van data-analyse, dus we verzamelen alle data, filteren ze, analyseren ze en verbeteren continu onze onderhoudsprocessen. Het is volkomen logisch voor ons, want als multifunctioneel centrum organiseren we tijdens het voetbalseizoen ook andere evenementen. Dat betekent dat als Ajax een wedstrijd speelt en we in de dagen erna een concert hebben, we het gras bedekken voor de show en het weer moeten blootleggen voor de volgende wedstrijd. Het gras moet tijdig herstellen, zodat het weer in optimale conditie is. Het is een continue uitdaging en we leren nog steeds; we ontwikkelen algoritmen, om dat proces te blijven verbeteren.

Covid versnelt innovatieprocessen

De Johan Cruijff ArenA is een topstudent in innovatieprocessen en de komst van corona versnelde dat alleen maar. “We worden benaderd door veel leveranciers die voor een club of facility werken, die op zoek zijn naar oplossingen”, aldus Sander. “We werkten samen met Ajax, KNVB, City Football Group, UEFA, KPMG en de Europese Unie, die een deel van het project financierde als onderdeel van haar ontwikkelingsprogramma in de regio. Ons doel is om oplossingen te vinden voor de verschillende betrokken activiteiten: hoe kunnen we de fan engagement doen als ze thuis moeten blijven? Welke protocollen moeten we implementeren om ons voor te bereiden op de terugkeer van de fans? Kunnen we als we weer open mogen, de ervaring verbeteren met inachtneming van alle veiligheidsmaatregelen? Hoe houd je op recreatief niveau de interesse in voetbal vast, in tijden van beperkingen? Op zoek naar de antwoorden op dergelijke vragen lanceerden we via LinkedIn een grote marketingcampagne. We ontvingen heel veel voorstellen en presentaties, wat leidde tot gesprekken met experts uit verschillende sectoren”, aldus de manager.

Het resultaat van de twee maand durende campagne was indrukwekkend en productief tegelijk: meer dan 4 miljoen online impressies, 1.481 leden sloten zich aan bij het innovatieplatform, 75 landen vertegenwoordigd, 329 voorstellen voor ‘re-imagine football’ en 1.150 interacties met de leden van het innovatieplatform … Na het presenteren van de voorgestelde ideeën aan de stakeholders werden 27 voorstellen geselecteerd. “Ajax heeft bijvoorbeeld een oplossing geïmplementeerd, gericht op het digitaliseren van ticketverkoop, om degenen die tickets kopen beter te bedienen en het commerciële aanbod te verbeteren. Maar dat niet alleen; Door covid zijn we wettelijk verplicht om veiligheidsprotocollen te volgen en de applicatie bevat de juiste vragen die beantwoord moeten worden en een code die voor het evenement geactiveerd wordt als die vragen correct beantwoord zijn,” legt Sander uit.

Tijdens de lange weg naar het ‘nieuwe normaal’ zijn er nieuwe initiatieven ontstaan,die helpen om passende voorzorgsmaatregelen te nemen om besmetting tegen te gaan: een toepassing van de Nederlandse overheid die je een toegangscode geeft voor evenementen als je negatief test; een systeem dat het gedrag van spuitbussen in de tribunes van een stadion detecteert, of desinfectieapparatuur op basis van het gebruik van ultraviolet licht voor gesloten ruimtes, zoals toiletten, gepresenteerd door het bedrijf Signify, één van de winnaars van de wedstrijd ‘2020 Reimagine Football‘.

Bewaakte veiligheidsafstand

In verband met de capaciteitsvermindering en de inachtneming van een veilige afstand, loopt technologie voor op menselijke procedures. De Johan Cruijff Arena is al begonnen met het gebruiken van zoemers voor de bezoekers van de rondleidingen, die een geluid maken als de onzichtbare lijn van anderhalve meter wordt overschreden. “Dankzij door TNO ontwikkelde technologie kunnen we ook die afstand op de tribunes monitoren, de vrije en bezette stoelen zien, en de tijd dat de minimumafstand niet gerespecteerd wordt, waarna we de beveiliging kunnen inlichten om mensen te verplaatsen. Andere tests die we gaan doen betreffen applicaties die de bezoeker kan downloaden voor het masker, of om via videoanalyse de onderlinge afstand te waarborgen in ruimtes waar veel mensen samenkomen, zoals bij een wachtrij”.

En terwijl we mensen vragen om hun gedrag te beperken, ontstaan er ook initiatieven om hun vrije tijd juist te verlevendigen. Close, een andere winnaar van de ‘2020 Reimagine Football‘-campagne, heeft een social media-platform gelanceerd, waarmee je je kunt richten op kleine, specifieke groepen fans die verschillende berichten ontvangen, praktische informatie om je door het stadion te begeven en inhoud over de wedstrijd of het evenement. “Covid heeft de digitalisering van evenementenorganisatie versneld en vanuit de ArenA zetten we ons ook continu in voor de verbetering van de bezoekerservaring, zodat ze toegang hebben tot meer diensten, of kunnen genieten van het evenement of de wedstrijd vanuit een persoonlijk perspectief.”

Covid heeft de digitalisering van evenementenorganisatie versneld en we werken ook continu aan de verbetering van de bezoekerservaring

Sander van Stiphout en zijn innovatieafdeling helpen en adviseren bij de bouw van nieuwe smart stadiums, zoals bij de stadions van het WK Brazilië 2014, Rusland 2018 en het komende Qatar 2022. “Onze boodschap is dat het stadion kan worden gebruikt als laboratorium mits je de juiste maatregelen treft. Het is zonde als zo’n mooie faciliteit onderbenut blijft, wat bij de meeste locaties het geval is. Daarom willen we nieuwe dingen proberen, zodat we uitdagingen aan kunnen gaan die vervolgens een sociale impact hebben voor Amsterdam, één van onze belangrijkste stakeholders. Zo activeren we onze partnerships, gebaseerd op samenwerking, een ingezette ontwikkeling die in de toekomst alleen maar zal toenemen.”

“Onze boodschap is dat het stadion kan worden gebruikt als laboratorium als je de juiste maatregelen treft”

Het moge duidelijk zijn dat bij de Johan Cruijff ArenA niets stilligt. Zelfs als het personeel klaar is en de deuren achter zich sluit, blijven de slimme sensoren hun werk doen. Wie zei dat laboratoriummedewerkers altijd witte jassen dragen?